Wat Phou tọa lạc dưới phía chân núi Phu Cao, tỉnh Champasak và cách sông Mekong chừng 6km, phía nam cách thủ đô Vientiane 670 km.
Bao bọc xung quanh di tích này chừng 4000 hòn đảo lớn nhỏ trên sông Mekong với tên gọi là Siphandone. Quần thể này có nhiều dấu tích văn minh cổ với các di tích lâu đài bằng sa thạch, cách chùa chiền đền thờ Phật giáo Nam tông. Hình ảnh con sông Mekong chảy qua khu vực này được người Lào ví như vùng biển giàu tiềm năng với 9 ngọn núi bao quanh, là điểm đến của Lào đáng trải nghiệm.
Wat Phou là di sản Thế giới của Lào
Wat Phou có ngôi đền được xây dựng từ thế kỷ 5 còn các cấu trúc sót lại có niên đại từ thế kỷ 11 đến thế kỷ 13. Ngôi đền mang cấu trúc độc đáo dẫn tới một điện thờ khác, là nơi đặt một linga tắm nước dội về từ dòng suôi trong khe núi chảy xuống. Đây cũng là địa điểm từng là trung tâm thờ cúng của Thượng tọa độ mà vẫn còn tồn tại đến ngày nay.
Quần thể Wat Phou nằm ngay dưới chân núi thiêng hay còn gọi là Núi Voi Phou Kao. Theo các nhà khảo cổ và sử học thì đền thờ này có tuổi đời lâu và xưa nhất ở đất nước Lào, cũng từng là trung tâm của đạo Hindu, thờ vị thần Shiva.Vào thế kỷ thứ 13, Wat Phou trở thành đền thờ Phật giáo, tồn tại đến hiện nay và mang giá trị lịch sử và văn hóa đậm chất Lào.
Đền thờ thần Badhecvara trong quần thể di tích được xác định xây dựng từ thế kỷ thứ 5 và thế kỷ 7. Thành Crethapura, là kinh đô đầu tiên của vương quốc Chân Lạp cũng tọa lạc tại đây. Các nhà khảo cổ học luận giải thời ký đó đã từng tồn tại con đường nối quần thể Wat Phou với kinh đô Angkor cổ kính, cách đó khoảng 100 km.
Ngôi chùa cổ kính đã trải qua nhiều thăng trầm
Ban đầu là ngôi đền núi, sau này khi Phật giáo trở thành Quốc giáo của đất nước này thì quần thể Wat Phou được trùng tu lại, trở thành một ngôi chùa cùng đền thờ Phật.
Bắt đầu từ thế kỷ thứ 21, ngọn núi với dòng suối thiêng phía sau của ngôi chùa trở thành trung tâm thờ phụng và thiền định cho các tu sĩ. Các nghi lễ tế thần hàng năm được tổ chức và diễn ra ngay dưới chân núi.
Ngày nay, lễ Wat Phou cũng chính là lễ hội Phật giáo của cả vùng đất Nam Lào, cũng là lễ hội Phật giáo lớn nhất của Lào. Người dân Lào cùng dòng người hành hương đổ về đây rất đông đúc. Trong khuôn khổ lễ hội còn có các sự kiện, hoạt động khác diễn ra như hội thuyền, đua voi, biểu diễn vũ nhạc,...
Ngay cổng vào ngôi đền Wat Phou có một bảo tàng trưng bày khoảng hơn 100 bức tượng đá, bức phù điêu với họa tiết trang trí chạm khắc trên đá tinh tế, đẹp tuyệt vời. Những cổ vật này mang niên đại từ thế kỷ thứ 5 đến thế kỷ 11. Cổng chính và khu mặt trước của ngôi đền mặc dù đã đổ nát nhưng vẫn còn in rõ nét dấu ấn những bức phù điêu chạm khắc tinh sảo hình ảnh các vị thần Ấn Độ giáo.
Không gian xung quanh của Wat Phou tạo nên vẻ huyền bí cho ngôi chùa
Qua cổng vào, du khách đi tiếp theo con đường rộng đến chân núi thẳng tắp những hàng trụ đá hình Linga, cũng chính là biểu tượng của thần Shiva. Mặt đường được lót những tảng đá phẳng. Cuối con đường hiện ra hai ngôi đền chính, hướng về phía Đông và đối xứng với nhau nằm trên một gò đất cao. Cả hai ngôi đền này hiện đang được trùng tu. Các công trình kiến trúc ở đây đều bằng đá.
Khu đền thượng được xây dựng ở lưng chừng núi. Đường lên khu đền thượng cũng là các bậc cấp lát đá, hai bên có những cột đá tròn dựng đứng. Ngôi đền được thiết kế là một khối kiến trúc xếp từ những tảng đá lớn, chạm trổ hoa văn khá cầu kỳ, tinh xảo. Phía sau ngôi đền là vách núi, những người thợ tài hoa xưa đã tạc nên những bức tượng lớn nhỏ đa dạng.
Wat Phou mang giá trị kiến trúc đặc sắc
Nhìn vào kiến trúc toàn thể ngôi đền, du khách sẽ hình dung ra công việc vận chuyển cũng như chạm khác trên những khối đá lớn vất vả ra sao và kỳ công như thế nào từ các hoa văn, bức tượng Phật, thần linh,... sau đó gặp ghép vào tạo thành tổng thể vô cùng hài hòa nằm vững chãi trên triền núi.
Quả thực, du khách đi tour du lịch Lào, được chiêm ngưỡng công trình này đều trầm trồ khen ngợi, bởi nó không chỉ mang dấu ấn về di tích lịch sử, mà còn là dấu ấn về kiến trúc và nghệ thuật tài hoa của người xưa.